AFSCHEID
Daar stonden wij dan aangetreden. De omgeving zag zwart van onze dorpsgenoten en familie, die ons nog een laatst vaarwel toeriepen, ’s Middags om twee uur zette de stoet zich in beweging. Zware bagage was op wagens geladen, die langzaam voor ons uit reden. Een macht soldaten, met het geweer in de aanslag, begeleidde ons. We gingen van het Lager door het Poldersweegje, langs Geldersedijk en Korteweegje, passeerden Sommelsdijk en Middelharnis en werden zo naar Middelharnis-Haven geloodst. De bevolking mocht niet buiten komen, maar iedereen stond voor de ramen en wuifde ons met betraande ogen een laatst vaarwel.
Toen we goed en wel het dorp Middelharnis gepasseerd waren en ongeveer half in de Havendijk waren, stopte de stoet. We konden even uitblazen, hoewel we niet hard gelopen hadden.
Voor velen was dat een gelukkig ogenblik, want verscheidene personen kregen daar nog een vrijstelling, o.a. het personeel van de E.M.G.O., Waterleiding, boeren enz. Wat benijdden we die mensen, die naar huis mochten, want ze waren vrijgesteld van al de ellende die wij nog zouden moeten doormaken.
Die avond werden wij om 5 uur in een Rijnaak gepropt, waarbij we zoveel mogelijk probeerden groepsgewijs bij elkaar te blijven.
Zo’n schuit is een aardig ding om er b.v. zand en grint of vee in te vervoeren, maar voor personenvervoer is ze totaal ongeschikt. Het was al geriefelijker en vooral voor de gezondheid gewenst geweest als er stro in had gelegen, maar voor ons, bannelingen, kwam dat er niet op aan. We werden met 250 man in zo’n schuit gepropt; stuk voor stuk met onze bagage gingen we door een klein luik via een trap naar beneden. De cementen bodem was koud; het ruim vuil en bemodderd. Er was geen licht, geen zitbanken, geen stro; niets menselijks was er aan.
We dachten dat we gelijk af zouden varen, maar de andere dag, ’s morgens 7 uur, voeren we de haven pas uit.
Een nacht in zulk een schuit te zijn is vreselijk. Zitten konden de meesten niet. Staand en hangend, koud en akelig, hebben we die nacht slapeloos doorgebracht.