Vreugde

 Nu waren we ook niet meer te houden. Wij weg en Hofsink maar roepen: „Piet, hier komen; Lammert hier!” Maar er was voor ons geen houden meer aan. Hofsink was ook op gang gekomen, en ging ons zelfs voorbij. Hij had een paar kromme benen waar met gemak een keutje van een honderd pond doorheen kon lopen zelfs zonder zijn broekspijpen te raken. Lam en ik hebben er later nogal eens om gelachen. Maar hij was het eerst aan de brug. Die hadden de Duitsers opgeblazen, maar met een beetje moeite, kon je toch er wel overheen. Mensen die je nog nooit gezien hadden omarmden je. Dat vond ik heel niet erg, vooral niet als het een jonge meid was. Er werd gehost, gedanst en gezongen, het was een al vreugde. Er werden handen geschud met de bevrijders. Dat waren de Canadezen. Ze hadden gevechtswagens en zware tanks, de geschutskoepels waren in alle richtingen gesteld. Een Canadees wenkte me en duwde een zak met afval in mijn handen. Ik bracht het weg achter een huis waar meer afval lag. Toen ik terugkwam, kreeg ik een pakje sigaretten van hem. Ik had al een paar maanden niet gerookt omdat ik niet steeds bij deze of gene om rooksel wilde bedelen. Maar nu was ik gelijk verkocht eraan. Hofsink had aan de verzetsmensen verteld dat ik de groep Duitsers had gezien die Cremer (zo heette de man) in hun midden had. Nu kwamen ze naar me toe en vroegen me of ik gezien had wie Cremer dood geschoten had. Dat had ik niet gezien. Ze namen me mee naar een plaats waar heel wat gevangen genomen Duitsers waren. De Duitser met die lange nek was er ook bij en nog anderen van die groep. Ze werden als eerste afgevoerd, boven op gevechtswagens die met een noodgang wegscheurden. Ze moesten elkaar vasthouden om er niet af te vallen. Ik hoorde later dat ze Cremer een nekschot gegeven hadden en daarna in het kanaal Lam had ik de hele middag niet meer gezien. Hij was met kennissen meegegaan en net toen ik weg wilde gaan, kwam hij opdagen. Ik presenteerde hem een sigaret, want hij was het misgelopen. Ik had hier en daar nog wel een paar sigaretten gekregen. Ik heb ze maar met hem gedeeld, omdat ik wist dat hij graag rookte. Na het avondeten ging het gerucht dat de Duitsers een tegenaanval begonnen. De mensen trokken in grote getale weg. Hofsink had een broer in Bergentheim wonen; daar gingen ze naar toe. Lam zei: „Ik heb helemaal geen zin om weg te gaan.” Ik was het roerend met hem eens, dus bleven we waar we waren. De Duitsers waren wel met een tegenaanval begonnen. Maar ver waren ze niet gekomen en het was maar van korte duur geweest. De andere morgen ging ik weer om de melk. Er waren Poolse troepen van de genie, die een baileybrug over het kanaal sloegen; dat was in enkele uren bekeken. Op de boerderij was het stil. In de koeiestal was Appie aan het melken en vroeg op zijn Gronings: „Peit, kanst doe melken?” Ik kon wel melken, dus hij kreeg hulp van mijn persoontje. Hij was al bijna twee uren bezig, zei hij, en had de grootste helft van de 34 melkkoeien gemolken. Na het melken hebben we melk in de koeling gezet. Het bleek dat Stuut met zijn gezin ook weggegaan waren en ook Bets Hofsink, een broer van Willem, die melkknecht was. Zodoende was Appie de klos geweest. Na het hoognodige werk verricht te hebben en een blaasje genomen te hebben, kwamen er Canadezen en Polen om melk. Nu ging dat toch niet naar de fabriek, dus wij maar tappen. We kregen heel wat rooksel en chocolade van de heren. We besloten om het in drieën te delen, dan had Stuut ook wat. Die arriveerde een poosje later op de fiets met een rooie kop van inspanning. Ik vroeg waar hij vandaan kwam. Van ’t achterland, zei hij. Nu, Joost mocht weten waar dat was, maar ik niet. Appie vertelde hoe we aan de spullen kwamen en hoe we het verdeeld hadden. Hij wilde maar een paar pakjes sigaretten, maar wel zijn portie chocolade voor zijn vrouw en kinderen. Hij was allang blij dat zijn vee was verzorgd. Van werken kwam niet veel meer; wel werd er dagen gefeest of bezoeken afgelegd. Steeds werden we dan hier en dan daar uitgenodigd, of dat wij ze bevrijd hadden.