Op 18 september 1944 zijn de bewoners van Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee getuige van een groot militair spektakel in de lucht. In een schijnbaar niet aflatende stroom trekken vele honderden vliegtuigen over de eilanden richting het oosten. Transporttoestellen en bommenwerpers met daarachter zweefvliegtuigen; dag twee van de grootste luchtlandingsoperatie in de Tweede Wereldoorlog is in volle gang als onderdeel van operatie Market Garden.

Operatie Market Garden bestaat uit een grootschalige luchtlanding (Market) en een grondoffensief vanuit België (Garden). Het plan houdt in dat Britse, Poolse en Amerikaanse luchtlandingstroepen belangrijke bruggen over Nederlandse rivieren innemen, waarna grondtroepen via deze bruggen snel kunnen doorstoten naar het IJsselmeer. Daarmee zullen de Duitse troepen in het westen van Nederland in de tang worden genomen en zal er tevens de mogelijkheid zijn om naar het oosten door te stoten richting het Ruhrgebied, het industriële hart van Duitsland. Market Garden loopt echter uit op een militaire mislukking. Het afsnijden van de Duitse troepen kan geen doorgang vinden, omdat de laatste en meest cruciale doelstelling van de operatie namelijk de brug bij Arnhem, niet op tijd bereikt wordt.  Deze mislukking lijkt op die middag van 18 september 1994 al symbolisch te worden ingezet door een eenzaam zweeftoestel, dat noodgedwongen een voortijdige landing moet maken op Flakkeese bodem, nog ver weg van de eindbestemming nabij Arnhem. Het betreft hier een Engels houten zweefvliegtuig van het type Airspeed Horsa, één van de zeshonderd Horsa’s die de overtocht maakt. Het toestel wordt gesleept door een Short Stirling, een tot transporttoestel omgebouwde zware viermotorige Engelse bommenwerper. Boven het huidige Grevelingenmeer komt de combinatie Horsa-Stirling haast in botsing met een Amerikaans C-47 transporttoestel. Om een botsing te voorkomen is er een uitwijkingsmanoeuvre nodig waardoor de sleepkabel van de Horsa breekt. Er rest de bemanning niets anders dan een noodlanding te maken in de Wilhelminapolder op Flakkee. Dit lukt wonderwel tussen de vele houten versperringspalen die daar zijn geplaatst om luchtlandingen juist te voorkomen. Na de landing wordt de glider in brand gestoken en vluchten de vijf inzittenden naar de nabij gelegen dijk in de hoop daar verder hun weg te vinden en te ontsnappen. Helaas loopt de vluchtpoging spoedig vast en wordt het vijftal gearresteerd en afgevoerd door de Duitsers, de nog smeulende resten van hun zweeftoestel triest achter zich latend in het Flakkeese land.

 


 

De bemanning van de Horsa glider met vliegtuignummer 1007 bestaat die dag uit eerste piloot staff sergeant Arthur ‘Spinner’ Newton en de tweede piloot sergeant Douglas Smithson. Hun passagiers zijn geschutscommandant E.V.Simpson, schutter F.Taylor en schutter A.F.Brett van de Royal Artillery, Z-Troop, 1st Airlanding Anti-Tank Battery met hun jeep en een stuk anti-tankgeschut.

Arthur Newton komt aan zijn tweede naam ‘Spinner’, omdat hij tijdens de training zijn toestel uit een ‘spin’ (spiraalvlucht) heeft weten te halen. Newton en Smithson behoren tot het in opdracht van Winston Churchill op 24 februari 1942 opgerichte Glider Pilot Regiment. Beide mannen hebben al de nodige ervaring opgedaan waaronder de landing in Normandië. Douglas Smithson is zelfs eerst als soldaat van de genie met het Engelse expeditieleger in Frankrijk ingezet in 1940 en is als een van de laatste manschappen geëvacueerd van de stranden van Duinkerken. Bij de oprichting van het Glider Regiment melden beide mannen zich als vrijwilliger aan en krijgen een opleiding als gliderpiloot. Gliderpiloten worden na de landing in vijandelijk gebied niet als grondtroepen ingezet, doch worden zo snel mogelijk teruggebracht naar Engeland voor een eventuele volgende vlucht. Beide piloten overleven, na hun kort avontuur op Flakkeese bodem, het gevangenkamp en keren na de oorlog terug naar Engeland. Newton overlijdt in de jaren negentig. Douglas Smithson vertelt zijn verhaal aan de stichting WO2GO in juli 2010 op de achtenswaardige leeftijd van 92 jaar. Douglas heeft zeven jaar lang alles, vanaf de allereerste actie t/m zijn kamptijd, nauwgezet bijgehouden in zijn dagboeken, waarvan een Nederlandstalige uitgave is gemaakt door de stichting WO2GO. De Short Stirling die op 18 september 1944 de Horsa 1007 sleept, is na het breken van de kabel teruggekeerd naar Engeland. De omgebouwde bommenwerper van RAF 190 Squadron met serienummer LJ943 wordt gevlogen door een Canadeese bemanning onder leiding van pilot-officer R.B. Herger. Helaas stort dit toestel op 21 september 1944 neer tijdens een bevoorradingsmissie nabij Zetten. Hierbij komt de gehele bemanning op twee leden na, om het leven.

 


 

De Horsa is een ontwerp van de Engelse vliegtuigbouwer Airspeed en is bedoeld voor eenmalig gebruik. Het zweeftoestel welke bestuurd wordt door twee piloten kan per vlucht 26 soldaten of een vracht vervoeren zoals een stuk geschut, een licht voertuig of materialen. De Horsa kan zijn vracht na de landing lossen door een deur aan de zijkant en een los te koppelen staartgedeelte. Het landingsgestel is afwerpbaar waarna het toestel op een ski onder de romp kan landen.

Omdat het een zweeftoestel is, moet de Horsa naar de bestemming gesleept worden door een ander vliegtuig. Hiervoor worden meestal (soms tot vrachtvliegtuig omgebouwde) bommenwerpers gebruikt. De Horsa heeft een leeggewicht van circa 3.800 kg en volgeladen met 2 piloten, 26 manschappen of materieel is het maximale gewicht 7.000 kg. Eenmaal in de lucht kan een snelheid behaald worden van 240 km/uur, maar de landingssnelheid is 160 km/uur. De allereerste opdracht van het Horsa zweefvliegtuig was de raid met twee toestellen op de in Noorwegen gelegen fabriek van ‘zwaar water’, een missie die overigens mislukte. De belangrijkste operatie met liefst 250 Horsa’s tegelijkertijd, vond plaats op 6 juni 1944, D-day, de geallieerde invasie in Normandië. Meer succes dan tijdens Market Garden hadden de Britten toen ze in maart 1945 met 440 Horsa’s de Britse 6e Airborne Divisie over de Rijn dropten. Er werden in totaal meer dan 3.700 Horsa’s geproduceerd, hiervan is nog slechts een enkel toestel in een museum te bezichtigen. De Short Stirling LJ943 is een tot transporttoestel omgebouwde bommenwerper. De Stirling in de oorspronkelijke bommenwerperuitvoering is een van de eerste succesvolle Engelse viermotorige toestellen hoewel de inzet al tijdens de oorlog in 1943 wordt overgenomen door types als de Avro Lancaster. De ombouw van de Stirling in de transportversie laat ondermeer de geschutskoepel op de romp verdwijnen en er wordt een speciaal luik achterin het toestel gemaakt waaruit voorraden gedropt kunnen worden alsook parachutisten.

 


 

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.