Stolpersteine op Goeree-Overflakkee
Op de stralende zaterdag van 12 april 2014 werden op Goeree-Overflakkee de eerste 15 Stolpersteine gelegd voor de huizen waar vroeger Joodse inwoners van ons eiland woonden, die tijdens de Holocaust werden vermoord.
Het project Stolpersteine is een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (Berlijn, 1947). Hij brengt gedenktekens aan vóór de huizen van mensen die door de nazi’s werden verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven. Demnig noemt ze Stolpersteine, omdat je er, in figuurlijke zin, over ‘struikelt’ met je hoofd en je hart en omdat je je moet bukken om de tekst te kunnen lezen. ‘Een mens is pas vergeten, wanneer zijn naam is vergeten,’ citeert hij de Talmud. Op de struikelstenen (10 x 10 cm) zijn in een messing plaatje de achternaam, de voorna(a)m(en) of de initia(a)l(en), de geboortedatum, eventueel de deportatiedatum, en de plaats en datum van overlijden van de slachtoffers gestanst.
De dag begon in Fletcher Hotel Duinzicht in Ouddorp, waar Joost van der Pol, voorzitter van het Paul van Hessenfonds, onderdeel van de Lions Club Goeree-Overflakkee, de aanwezigen, onder wie burgemeester Grootenboer, nabestaanden van slachtoffers, sponsoren en andere genodigden en belangstellenden. Om 9.30 uur begon Gunter Demnig, de Duitse kunstenaar die de steentjes bedacht en ontwierp, het eerste steentje te plaatsen bij de voormalige woning van Anna Haas-Franken, recht tegenover hotel Duinzicht. Daarbij waren twee kleindochters, Ineke van der Meijden-Both, die nu met haar man in het huis woont, en Hannie Tterlikkis met haar dochter Helini, die daarvoor speciaal uit de USA waren overgekomen, aanwezig.
Vervolgens vertrok men naar Dirksland, waar bij Straatdijk 8 twee steentjes werden gelegd voor slager Philip Gazan en zijn dochter Sebilla.
In het Achterdorp werden drie steentjes gelegd voor Bernard Haagens, Wilhelmina Haagens-Rood en Sera Haagens.
Daarna ging men naar het Marktveld in Sommelsdijk, waar bij nummer 18 vier steentjes werden gelegd voor het gezin Hammelburg: Jacob Louis Hammelburg, Elisabeth Hammelburg-Zwarenstein en Hester Cato Hammelburg, en voor Simon Izaäk Hammelburg, broer van Jacob.
Van 12.00 tot 13.00 uur was er in het Diekhuus een officieel gedeelte waar werd gesproken door achtereenvolgens Joost van der Pol, burgemeester mevrouw Grootenboer, initiatiefnemer Piet de Man en de nabestaanden mevrouw Tons Katzenstein-Hartogs, haar dochter Petra, die ook enkele Joodse liederen zong, en mevrouw Tineke Hutjens-Vroegindeweij.
Om 14.00 uur werden twee Stolpersteine geplaatst bij Westdijk 22, Middelharnis, vroeger het adres van Lion Haagens en Annie Haagens-Roos.
De laatste drie steentjes werden geplaatst in Middelharnis bij Emmalaan 9 voor David Haagens en bij Emmalaan 11 voor Henri Haagens en zijn vrouw Margaretha Haagens-Roos.
Om 15.00 uur volgde afsluiting van deze emotionele maar ook mooie dag in het Diekhuus.
Met dank aan dhr. Piet de Man voor het insturen van dit verslag met foto’s.
Als naamgenoot van mevrouw Tons Katzenstein-Hartogs en genealogist van de Hartogs-stamboom zou ik gaarne in contact komen met haar en/of haar dochter Petra Katzenstein.
Graag wil ik de Lionsclub, Het Paul Hessenfonds en met name Piet de Man bedanken voor dit initiatief. Het heeft voor mijn oma en opa ( Margaretha en Henri Haagens) een herkenbare gedenkplaats opgeleverd.
Opdat we nooit mogen vergeten dat onze medeburgers van flakkee weggevoerd werden tijdens de Holocaust om het feit dat ze jood waren.
Vaak hoor je op scholen het scheldwoord “Jood” ik hoop dat dit prachtige initiativ er toe bijdraagt dat mensen/ jeugd na denken voor dat ze het woord jood als scheld woord gebruiken.
Stolpersteine
Als gedenkstenen in de Jordaan
omdat we niet mogen vergeten
en ook de volgende generaties
zullen weten
wat het Joodse volk
in het verleden is aangedaan.
Zo krijgt elke steen
betekenis en een naam.