Dwangarbeiders in het Derde Rijk

Flakkeese dwangarbeiders in het Derde Rijk

Als het goed is genieten we van rustige en feestelijke kerstdagen. Hoe anders was het zeventig jaar geleden, in december 1944? Nederland boven de rivieren was nog niet bevrijd. De Duitse bezetter zat in het zadel, zij het wat minder stevig, en had grote delen van Goeree-Overflakkee onder water gezet. Vlak voor de kerst moesten ook nog eens alle mannelijke bewoners van het eiland tussen 17 en 40 jaar zich melden voor de Arbeitseinsatz. Bijna 3300 Flakkeeërs werden weggevoerd om dwangarbeid te verrichten in Duitsland.

In een huis-aan-huis bezorgd ‘Stellings-bevel’ maakte Inselkommandant, Oberstleutnant Von Alvensleben, op 20 december 1944 bekend dat de mannen zich moesten melden bij de ‘lagers’ Middelharnis, Dirksland en Stellendam. Ze mochten eten voor twee dagen en een deken meebrengen, meer niet. 45 procent meldde zich. Een dag later herhaalde Von Alvensleben het bevel met de mededeling dat dit de laatste gelegenheid zou zijn. Wie zich niet meldde kon rekenen op harde sancties. Na huiszoekingen zouden de Duitsers iedere tiende man die zich niets van het beval aantrok, doodschieten. Ook zouden ze hun huizen in brand steken. De overige gesnapte mannen, konden rekenen op een reis richting concentratiekamp. Deze dreigementen hadden effect. De teller liep op van 45 naar 98 procent.

Dat speelde allemaal in december 1944, vlak voor de kerstdagen en minder dan een halfjaar voordat de Duitsers het veld zouden moeten ruimen. Eerder, in 1943, was ook al een aantal Flakkeese mannen als dwangarbeider naar Duitsland gestuurd. Onder hen bevond zich Marias Holleman uit Oude-Tonge, die zijn herinneringen op schrift heeft gesteld in het boekje ‘Dwangarbeider in het Derde Rijk, 10 juli 1943 – 25 april 1945’. Het verscheen in 2000.

In Hollemans boekje, dat nu in zijn geheel te vinden is HIER op deze website, staat een persoonlijk verhaal over het gedwongen vertrek, het werk in Duitsland, de bevrijding en de terugkeer naar Holland. Zo ontstaat een beeld van wat de mannen die dwangarbeid moesten verrichten, meemaakten en ondergingen. Velen van hen keerden overigens niet terug, maar kwamen om in Duitsland.

Foto 16 In Offenbach, v.l.n.r. Marias Holleman, Dingeman Hogerwerf, Henk Faasse en Bert de Lint.

Tekst: Kees Rixoort